İHALE SÜREÇLERİNDE YAŞANAN BAZI ŞİRKET YOLSUZLUKLARI
Abdullah ÇAVUŞ/Hile ve Suistimal Denetimleri uzmanı
Şirketler çoğu zaman devlete, kamu kuruluşlarına mal ve hizmet sunmak üzere ihalelere girebilmektedirler. Bu ihalelere girebilmek için pek çok belge hazırlamakta, referans ve teminat mektupları almakta ve nihayet kendi araştırma ve hesaplamaları neticesinde tekliflerini sunmaktadırlar.
Bütün bu işlemler şirket içerisinde yer alan ihale birimlerince küçük şirketlerde ise ihale yetkililerince gerçekleştirilmektedir.
Şirketin bütün birimlerinde olduğu gibi bu birimde de şirket yolsuzlukları görülebilmektedir.
Şirketlerde ihalelerle ilgili olarak İHALE BİRİMLERİNDE ÇALIŞAN KİŞİLERCE YAPILABİLECEK OLASI şirket içi yolsuzluk türlerinin bazıları aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır.
1-Teklif İle İlgili Bilgileri Sızdırmak:
En sık görülen şirketlerdeki ihale yolsuzluğu türüdür. Genellikle ön yeterlikli veya çok az firmanın iştirak edebileceği ihalelerde görülür. Bu tip ihalelerde, ihaleye girecek diğer firmalara kendi tekliflerini ayarlayabilmeleri için şirketin teklifine ait bilgiler maddi menfaat karşılığı verilir.
2- İhalelerde Yan Teklif Vermek:
Şirket sahiplerinden habersiz olarak yine maddi menfaat karşılığı şirket evraklarıyla ihaleye ihaleyi kazanmamak sadece yan teklif vermek amacıyla girilir. Böylece ihaleye girecek olan bir veya birden fazla ile anlaşılarak önceden anlaşılan yüksek fiyatlara göre hazırlanmış teklif verilir. Amaç ihaleye giren firma sayısını çok göstererek gerçekten bir rekabet varmış havasını oluşturmaktır.
3-İhalelerde Çıkma Parası Almak:
İhaleye yine şirket sahiplerinden habersiz olarak giriliyor havası yaratılarak ihaleye gerçekten katılmak isteyen firmalardan ihaleden çıkma veya ihaleye teklif vermeme, dosya parası gibi isimlerle para alınır. Alınan para zaten gayrı resmi olarak tahsil edildiğinden şirketin evrakları şahsi maddi menfaat için kullanılmış ve olayın anlaşılması da çok zor bir hale getirilmiş olur.
4- İhalelerde Kasten Yasaklı Hale Getirmek:
Şirketin rakiplerinden alınan bedel karşılığında firmanın ihalelerde yasaklı hale gelmesini sağlayacak olumsuz hareketleri altından kendisi çıkmayacak şekilde şirket yöneticisi veya çalışanı tarafından gerçekleştirilmesidir.
Şirket yönetici ve çalışanlarının çalıştıkları şirkete karşı çeşitli (çok çalıştırıldığı, hakkettiği ücreti alamaması, kendisinin terfi ettirilmesi gerekirken başkasının terfi ettirildiğine inanması vb.) nedenlerle nefret duyması halinde, şirketini cezalandırmak veya intikam alma isteğiyle bu tip davranışlara yönelebildikleri görülmektedir.
İçsel istifa veya içsel görevden ayrılma dediğimiz bu durumda çalışan veya yönetici beyninde bağını koparmış ve maddi imkansızlıklar, henüz bir alternatif bulamama gibi nedenler çalışmaya devam etmektedir.
Bu durumdaki insanlardan sıklıkla “ayağım şirkete gelmeyi hiç istemiyor” gibi yakınmalar duymak mümkündür.
Şirket yolsuzluklarının bir alanı olan ihale yolsuzlukları ile ilgili pek çok değişik yöntem daha bulunabilir. Burada en çok görülen ve konunun anlaşılması için yeterli olan hususları anlatmayı yeterli görüyoruz.